Bodemberging Huidig

De bodembergingskaart laat zien hoeveel millimeter water kan worden geborgen in de bodem (waterberging). De kaart is in opdracht van provincie Zuid-Holland gemaakt op basis van de op dat moment best beschikbare brondata. De kaart is in september 2019 opgeleverd en heeft een resolutie van 0,5 meter. Er bestaan twee varianten. Een op basis van het KNMI-huidig scenario en een op basis van het KNMI Warm-Hoog (WH2050) scenario.

Hierbij is uitgegaan van:

1) de hoogte van het maaiveld (AHN3)

2) de Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand (GHG)

3) de bodemtype-kaart BOFEK2012

4) CAPSIM-tabel die per bodemtype weergeeft hoeveel millimeter water verticaal geborgen kan worden.

De bodembergingskaarten zijn risico- en kansenkaarten in één. Tijdens risico- en kansendialogen voor klimaatadaptatie geven de kaarten een beeld waar mogelijk als eerste hoge grondwaterstanden optreden bij (langdurige) neerslag. Tegelijk laat de kaart kansen zien voor infiltratie van regenwater na hevige neerslag, om wateroverlast te voorkomen en een buffer te creëren voor droge perioden. Mogelijkheden om de kaarten toe te passen zijn:

- Agenderen van risico's en kansen van de grondwatersituatie in een gebied tijdens risicodialogen met gebiedspartners (gemeenten, omgevingsdienst, waterschappen, agrariërs). De kaart geeft een globaal beeld, wat voldoende is om het gesprek te voeren en daarna de inhoudelijke verdieping te zoeken.

- Het onderzoeken van kansen om water in gebieden met veel bodemberging langer vast te houden, ter compensatie van droge perioden.

- Het bieden van een beeld van de grondwatersituatie in het kader van stedelijke uitbreidingen, en of deze grondwatersituatie past bij de beoogde functies (niet te nat, niet te droog).

Noot: de kaart kan het best op regionaal (watersysteem)niveau worden toegepast. In stedelijk gebied kan de grondwaterstand door objecten in de ondergrond en door wisselende bodemopbouw sterk fluctueren. Ook op detailniveau kan de kaart een afwijkend beeld geven ten opzichte van de werkelijke situatie omdat er geen lokale meetdata is meegenomen in het Nationaal Watermodel. De kaart is daarom minder geschikt voor gebruik op sloot-, straat- of huisniveau. Wel geeft de kaart een indicatie in welke wijken veel bergingsruimte in de bodem is, en waar dus mogelijkheden zijn om water (tijdelijk) te bergen, zoals met wadi's en veel groen.

dataIdentificatie

Title: Bodemberging Huidig

Date (Creation): 2019-09-01

Date (Publication): 2019-09-01

Unique resource identifier: 8555C860-C9BF-4300-8B41-E90D1D87EF8E

Status: Completed

Metadata language: Nederlands; Vlaams

Keywords

water
grondwater
klimaat
bodem

Use limitation: Geen gebruiksbeperkingen

Legal constraints

Access constraints: Other restrictions

Other constraints: Geen beperkingen

Point of contact

individualName	organisationName	electronicMailAddress	role
	Provincie Zuid-Holland	teamgeo@pzh.nl	Owner

spatialInfo

Distance: 0.5 meters

referenceSystemIdentifier: 28992

DataQuality

Hierarchy level: Dataset

Lineage: 1 >> Basisinformatie.

De basisinformatie voor de bodembergingskaarten bestaat uit:

a) De kaarten met de Gemiddeld Hoge Grondwaterstand voor de KNMI-scenario's 'Huidig' en 'WH2050', berekend met het Nationaal Watermodel (NWM). Deze kaarten geven aan wat de Gemiddelde Hoogste Grondwaterstand (GHG) is in de huidige situatie en in het jaar 2050 bij het 'KNMI Warm-Hoog' (WH2050) klimaatscenario. Het WH2050-scenario is het extreme klimaatscenario uit 2014 waarin de wereldwijde temperatuur flink stijgt en een hoge verandering van het luchtstromingspatroon ontstaat (zie https://archief06.archiefweb.eu/archives/archiefweb/20210530171947/http://www.klimaatscenarios.nl/scenarios_samengevat/). De GHG wordt doorgaans in de wintermaanden bereikt. Het Nationaal Water Model is een computermodel dat voor heel Nederland berekent hoe het water zich beweegt, bijvoorbeeld in rivieren en bodem. Naast een actueel beeld laat het model de verwachtingen voor de jaren 2050 en 2085 zien. Specifieke lokale factoren kunnen veel invloed hebben op grondwaterstanden en zijn niet meegenomen in deze nationale modellering. De kaarten van het Nationaal Watermodel hebben een resolutie van 250 x 250 meter. De NWM-resultaten zijn de best beschikbare openbare vlak dekkende rekenresultaten voor grondwater in Zuid-Holland.

b) Hoogtekaart AHN3 (indien nog niet beschikbaar aangevuld met de AHN2). Het Actueel Hoogtebestand Nederland

(AHN) is de digitale hoogtekaart voor heel Nederland. Het bevat gedetailleerde hoogtegegevens op 0,25 m2 nauwkeurig. De hoogte wordt gemeten met laseraltimetrie. Dit is een techniek waarbij een vliegtuig of helikopter met een laserstraal het aardoppervlak aftast en de hoogte registreert (zie voor meer informatie de website www.ahn.nl).

c) Bodemtype-kaart BOFElQ012. De Bodemfysische Eenheden Kaart 2012 geeft de ruimtelijke spreiding weer van de samenstelling van de bodem. Deze kaart is landelijk beschikbaar en beschrijft de bodemsoort tot 120 cm onder maaiveld. Hiervoor heeft de Wageningen Universiteit vele boringen uitgevoerd (voor meer informatie zie https://www.wur.nl/nl/show/Bodemfysische-Eenhedenkaart-BOFEK2020.htm). Bodemsoorten in het stedelijk gebied ontbreken in deze landelijke kaart. Om een vlak dekkend beeld te krijgen is het stedelijk gebied door Nelen & Schuurmans dicht geïnterpoleerd met de dichtstbijzijnde bodemsoorten.

d) CAPSIM-tabel (Tabel vanuit SOBEK 2.16 - Wesseling, J., 1991. CAPSEV; steady state moisture flow theory. Program description user manual. Tech. rep. , Staring Centrum, Wageningen). De CAPSlM-tabel geeft per bodemtype weer hoeveel millimeter water verticaal geborgen kan worden. Bodems waarbij veel water verticaal geborgen kan worden (zoals zand) en waarbij de grondwaterstand laag is, hebben in potentie een grote bergingscapaciteit bij een regenbui, mits de neerslagintensiteit lager is dan de infiltratiecapaciteit van de bodem

Bodems waarbij weinig verticaal geborgen kan worden (zoals klei) en waarbij de grondwaterstand hoog is, hebben een lage bergingscapaciteit in de ondergrond bij een regenbui.

2 >> Werkwijze.

De bodembergingskaart voor Zuid-Holland wordt ontwikkeld door ontwateringsdieptekaarten (grondwaterstand in meters onder maaiveld) te interpoleren met CAPSlM-tabellen en bodemtype. Grofweg gebeurt dit in twee stappen:

Stap 1: Ontwikkeling van de ontwateringsdieptekaarten Huidig en WH2050. Ontwateringsdieptekaarten presenteren het verschil tussen de Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand (GHG) en het maaiveld in 0,25m resolutie voor de klimaatscenario's Huidig en WH2050 (in deze kaarten wordt extra informatie gegenereerd, maar de basis is nog steeds het rekenresultaat van het NWM op 250 meter resolutie). De GHG kaarten worden eerst verfijnd tot een hogere resolutie; een Verfijnd GHG Huidig en een Verfijnd GHG 2050. Dit wordt gedaan door de berekende grondwaterstand van het NWM tussen de cellen lineair te interpoleren zodat de kaarten verfijnd zijn tot hetzelfde grid van de AHN (0,5 x 0,5m) (in deze kaarten wordt extra informatie gegenereerd, maar de basis is nog steeds het rekenresultaat van het NWM op 250 meter resolutie). Vervolgens wordt de geïnterpoleerde GHG van het NWM in meter t.o.v. NAP omgerekend naar meter t.o.v. maaiveld met de hoogtegegevens van de AHN. Het resultaat is een ontwateringsdieptekaart per scenario. Deze ontwateringsdieptekaarten geven de potentie bodemberging weer; in dit deel van de bodem kan nog water geborgen worden bij een regenbui.

Stap 2: Interpolatie van de ontwateringsdieptekaarten met CAPSlM-tabellen en bodemtype. De tweede stap is het afleiden van de bodembergingskaarten. Deze worden afgeleid middels de ontwateringsdieptekaarten (stap 1), de CAPSlM-tabellen en de bodemtypekaart. Dit wordt gedaan door de bodembergingskaarten met de bodemtypekaart te combineren, zodat op elke locatie bekend is wat de potentie aan bodemberging is én het bodemtype. Vervolgens is deze informatie gecombineerd met de CAPSIM tabellen. Zoals beschreven in de eerste paragraaf bevat deze tabel de mate van beschikbare bodemberging per bodemtype. Deze stap leidt tot de bodembergingskaarten Huidig en WH2050 waarop de hoeveelheid mogelijke bodemberging op een gegeven locatie inzichtelijk wordt.

Metadata

Metadata language: Nederlands; Vlaams

Hierarchy level: Dataset

Metadata author

individualName	organisationName	electronicMailAddress	role
	Provincie Zuid-Holland	teamgeo@pzh.nl	Point of contact

Overviews

Provided by

Associated resources

Not available

Standard